Wie o wie is het deze week?
-
30 mei 2005
Marcel van Dam's Discussietechniek
Een normale discussie gaat als volgt: er is een stelling waarover door verschillende partijen gediscussieerd wordt. De ene partij probeert te stelling te onderbouwen met argumenten, de andere partij geeft tegenargumenten of probeert het tegendeel van van de stelling de onderbouwen met argumenten. Marcel van Dam's Discussietechniekheeft de unieke eigenschap dat het hierbij niet zozeer argumenten gebruikt die het waar-zijn van de stelling bevestigen, maar juist het niet-waar zijn van de ontkenning de stelling gebruikt als argument vóór de stelling. Omdat alleen maar beweren dat 'het tegendeel is niet waar' niet echt een argument is en door iedereen makkelijk doorzien wordt, worden er diverse rookgordijnen gelegd door wollig taalgebruik, lange zinnen en niet ter zake doende uitweidingen die inspelen op onderbuikgevoelens, maar uiteindelijk wordt er geen echt argument geleverd: de stelling wordt alleen omgedraaid. Belangrijke kenmerken zijn verder dat je een paar korte pakkende woorden steeds herhaalt, het grammaticaal allemaal niet hoeft te kloppen, je een paar pakkende woorden steeds herhaalt, en dat het "argument" begint met de woorden "het kan toch niet zo zijn dat".
Een voorbeeld: de stelling is 'Bijstandsmoeders moeten financieel gesteund worden voor incidentele grote uitgaven omdat ze anders in de problemen komen'.
Een echt Marcel van Dam's Discussietechniek-argument zou zijn: "Het kan toch niet zo zijn dat in een rijk land als Nederland, waar topbestuurders van slecht presterende klantonvriendelijke voormalige overheidsbedrijven miljoenen verdienen, waar de wachtijden voor de zorg alsmaar oplopen en als die zorg dan na maanden wachten eindelijk geleverd wordt, dit gedaan wordt door een overwerkte zuster waar je dan 500 euro per uur voor betaalt, waar reclamespotjes op TV zijn om je een goedkope lening aan te smeren zodat je verder op vakantie kan dan je buurman, om dan in dat verre vakantieland alleen maar in je hotelzwembad te zitten, dat in zo'n rijk land als Nederland waar we meer uitgeven in één dag dan een heel dorp in de derde wereld in een jaar, dat een bijstandsmoeder die er ook niet voor gekozen heeft om in de bijstand te komen, de bijstand die er juist voor is om de sociaal minder gelukkigen bijstand te verlenen, en waarvan ik hoop dat niemand van ons noch ikzelf hem ooit nodig zal hebben, dat die vrouw in de problemen komt omdat haar wasmachine stuk gaat?"
De Marcel van Dam's Discussietechniek is erg succesvol: zoek maar op Google naar "Het kan toch niet zo zijn dat" en kijk hoeveel hits Marcel van Dam's Discussietechniek gebruiken.
Wil je hem zelf toepassen, dan volgt hier nogmaals in het kort het recept van Marcel van Dam's Discussietechniek:
- Zoek een stelling, bijvoorbeeld "Gras is groen."
- Begin met "Het kan toch niet zo zijn dat..."
- Klets een kwartier in de ruimte: "... bladiblabla samenleving blabla moeilijk woord bladiebla euro blabla..."
- Neem het tegendeel van de stelling: "gras is niet groen."
- Klaar! Resultaat: "Gras is groen want het kan toch niet zo zijn dat <...blabla...> gras niet groen is."
Prachtig! Simpel en effectief! Geen mens durft je tegen te spreken, en je hebt er niks voor hoeven doen!
Geboren in 1938, maar als je hem ziet zou je dat niet zeggen. Hij was in de roerige jaren 60 al politiek actief, eerst bij de KVP, later bij de PvdA. Hier viel zijn geheel eigen discussietechniek (zie kader) al op, evenals zijn belangeloze inzet voor degenen die het wat moeilijker hebben in de samenleving.
In 1969 werd hij landelijk bekend met het TV-programma 'de Ombudsman'. Hierin deed hij goed werk: hij liet het kleine leed zien dat de gewone man werd aangedaan door de grootindustriëlen. Eind 1970/begin 1971 maakte hij een serie programma's die beroemd zijn geworden. Hij wilde een item maken over ontploffende flessen met priklimonade. Daar waren een boel meldingen van binnengekomen, en het was een prachtig onderwerp. Hij wilde een filmpje maken met daarin een in slow-motion ontploffende fles. Maar welk merk moest hij als voorbeeld nemen? SiSi, van frisdrankenfabrikant Vrumona, waar zijn broer vroeger directeur geweest was en waar verreweg de meeste klachten over gekomen waren?; of Exota, de frisdrank van de concurent?
Als onpartijdig Ombudsman maakte hij natuurlijk de goede keuze, en als beloning mocht hij de hoofdrol spelen in één van de langstlopende rechtszaken aller tijden. De Exota-affaire was geboren. Nu, in 2005, meer dan 30 jaar na dato, gaat hij daar heel luchtig en volwassen mee om.
Zijn integriteit, populariteit en politiek activisme bleven niet onopgemerkt, en in 1973 werd hij staatsecretaris voor Volkshuisvesting. Tijdens zijn bewind kwamen succesvolle woonprojecten als de Bijlmermeer tot stand. Ook de grootschalige en toch gezellige nieuwbouw van Zoetermeer heeft zijn oorsprong in die periode. Hij publiceerde zijn 'Nota Van Dam' waarin de overheid erkende dat ook niet-gezinnen (alleenstaanden en anderszins samenwonenden) recht hebben op woningen. Direct resultaat waren de Van Dam-eenheden, tegenwoordig bekend als HAT-eenheden (Huisvesting Alleenstaanden en Tweepersoonshuishoudens). Iedereen weet hoe gezellig een HAT-eenheid kan zijn. Van 1977 tot 1986 zat hij in de Tweede Kamer, en in 1981-1982 was hij nog heel even minister van Volkshuisvesting. Hij bleef TV-programma's maken, zoals 'De achterkant van het gelijk' waarin hij op zijn eigen manier discussieerde met verschillende gasten.
In 1986 werd hij uit de politiek weggekocht door de VARA, waar hij tot 1995 voorzitter was. Daarna werd hij weer gewoon programmamaker, met een voorkeur voor discussieprogramma's. Hij werd de drijvende kracht achter 'Het Lagerhuis', waarin hij eens te meer zijn discussietechnieken tentoonstelde. Als voorbeeld
een mp3-tje van een stukje Lagerhuis met Pim Fortuyn. Let vooral op hoe onze knapperd de persoonlijke aanvallen van Pim pareert. Hij blijft correct, hij gaat zelf niet met modder gooien, hij gaat niet voor het snelle makkelijke succes, maar hij praat zijn tegenstander met goede argumenten onder de tafel. Er zijn maar weinig mensen die dat kunnen.
In januari 2005 nam hij afscheid van de TV. Door de VARA werd daarop 'De nacht van Van Dam' uitgezonden, waarin alle VARA-coryfeeën nogmaals vertelden hoe goed onze knapperd wel niet was. Gelukkig hoeven we hem niet te missen: achter de schermen werkt hij nog steeds, en als hem iets niet bevalt mag hij nog altijd zijn mening uiten in de Volkskrant.
Het is natuurlijk de enige echte Marcel van Dam!
